Η 3η του Δεκέμβρη έχει θεσμοθετηθεί παγκοσμίως ως ημέρα των Ατόμων με αναπηρίες. Είναι η μέρα που συνήθως ακούμε στα ΜΜΕ να γίνεται εκτενής λόγος για τα γενικότερα προβλήματα πρόσβασης της αναπηρίας, την έλλειψη αποτελεσματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών και την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος να προσφέρει στους πολίτες με αναπηρία ένα κράτος με ισχυρή κοινωνική πολιτική και πρόνοια ώστε να τους εξασφαλίσει την αξιοπρεπή διαβίωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Όλα αυτά είναι δεκτά. Όμως αν θελήσει κανείς να δει τα πράγματα μέσα από μια πιο ρεαλιστική ματιά θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η γενεσιουργός αιτία των προβλημάτων αυτών είναι ο αρνητισμός που μας διακατέχει για την αναπηρία, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που δυστυχώς πέρασαν από γενιά σε γενιά μέχρι και σήμερα.
Αυτό ακριβώς θα εξετάσουμε σ’ αυτό το άρθρο, το πώς δηλαδή γεννήθηκαν αυτές οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που ταλαιπωρούν τους πολίτες με αναπηρία μέχρι σήμερα, και γιατί όχι να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα για το πώς μπορούμε να τα υπερβούμε.
Όλα ξεκίνησαν πριν πολλά χρόνια, όταν η ιατρική επιστήμη πρωτοήρθε σε επαφή με αυτό που σήμερα αποκαλούμε αναπηρία. Τότε οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αναπηρία είναι μία μη φυσιολογική λειτουργία του γενετικού ανθρώπινου κώδικα.
Αυτή η έννοια όμως του μη φυσιολογικού της αναπηρίας ξέφυγε από τα ιατρικά όρια και πέρασε στον ευρύ κοινωνικό ιστό, ως μία ισχυρή αντίληψη που μεταλαμπαδεύτηκε από γενιά σε γενιά. Έτσι γεννήθηκαν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις.
Η έννοια του στερεότυπου βασίζεται σε μια απλουστευμένη ή τυποποιημένη αντίληψη-εικόνα που έχουν οι άνθρωποι για μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, στη προκειμένη περίπτωση για τα άτομα με αναπηρίες. Τα στερεότυπα όχι μόνο εναντιώνονται στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αλλά ενισχύουν και τις προκαταλήψεις.
Η προκατάληψη για τους πολίτες με αναπηρία δεν είναι μόνο μία ισχυρή αρνητική πεποίθηση από μέρους του κοινωνικού συνόλου, τις περισσότερες φορές εμπεριέχει και αρνητικά συναισθήματα όπως για παράδειγμα ο οίκτος και η απέχθεια.
Ιστορικά τα άτομα με αναπηρία έχουν στερεοποιηθεί με πολλούς τρόπους και δυστυχώς πολλά από αυτά διαιωνίζονται ακόμα και σήμερα. Οι ελλιπείς πληροφορίες, οι μπερδεμένες αντιλήψεις και οι διακρίσεις που υφίστανται ευθύνονται γι’ αυτό.
Ορισμένα από τα στερεότυπα ενός ατόμου με αναπηρία το απεικονίζουν ως τραγικό αλλά γενναίο, ανίκανο στη καθημερινή ζωή, τρομακτικό, ακόμα και αντισεξουαλικό.
Βέβαια βασικό ρόλο στην διαιώνιση των στερεοτύπων παίζει και η αντιμετώπιση και προβολή των ατόμων με αναπηρία από τα ΜΜΕ. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε όλοι μας γίνει μάρτυρες γεγονότων, κυρίως μέσα από την τηλεόραση όπου η αναπηρία και πολύ περισσότερο οι πολίτες που τη βιώνουν έχουν γίνει υποκείμενα ελεημοσύνης. Σίγουρα όλοι κάποια στιγμή θα έχουμε καθίσει απέναντι από την τηλεόραση μας παρακολουθώντας κάποιες εκπομπές με τίτλο «τηλεμαραθώνιος αγάπης για την αναπηρία», εκπομπές στις οποίες ο στόχος είναι ένας και μοναδικός, να μαζευτούν λεφτά για να βοηθήσουν όποιους φορείς, όποιους οργανισμούς και συλλόγους μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ασχολούνται με την αναπηρία.
Ακούμε τους παρουσιαστές αυτών των εκπομπών να μιλούν για τους ανθρώπους με αναπηρία λέγοντας πως πρόκειται για ήρωες, νικητές της ζωής ανθρώπους που το κράτος τους ξέχασε και είναι χρέος όλων μας ως ευαίσθητοι πολίτες που είμαστε να τους βοηθήσουμε. Πως λοιπόν μετά να μην υποκινηθεί το συναίσθημα οίκτου του ευαίσθητου τηλεθεατή που παρακολουθεί και στο τέλος βάζει το χέρι στην ήδη φτωχή του πλέον τσέπη και τηλεφωνεί για να βοηθήσει;
Δεν λέω, αυτός ο τρόπος μπορεί να βοηθάει τις διάφορες οργανώσεις που ασχολούνται με την αναπηρία από οικονομικής πλευράς, στην ουσία όμως είναι ένα όπλο του οποίου η κάνη στρέφεται αποκλειστικά και μόνο κατά του ίδιου του ατόμου με αναπηρία, κατά της αξιοπρέπειας του και της ηθικής του υπόστασης μέσα στην κοινωνία.
Να λοιπόν πως μέσα στο χρόνο καλά κρατεί το στερεότυπο που θέλει την αναπηρία να είναι υπόθεση ευαισθησίας.
Αν ρωτάτε πάντως εμένα που είμαι άτομο με αναπηρία σας λέω πως η αναπηρία είναι υπόθεση λογικής. Μιας λογικής που πρέπει να υπαγορεύει σε όλους μας ότι κανένα άτομο με αναπηρία δεν ευθύνεται για τη θέση στην οποία βρίσκεται. Είναι επιλογή της ίδιας της ανθρώπινης φύσης η αναπηρία. Συνεπώς τα όποια στερεότυπα, οι όποιες προκαταλήψεις και συμπεριφορές κοινωνικού στιγματισμού είναι εντελώς παράλογα και άδικα σε βάρος τους φαινόμενα.
Παρόλα αυτά η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Πάντα πρέπει να ελπίζουμε στην αλλαγή της σκέψης και των αντιλήψεων μας γιατί μόνο έτσι θ’ αρχίσουμε να αλλάζουμε πρώτα απ’ όλα ως άνθρωποι
Η ελπίδα αυτή στηρίζεται κυρίως στη νέα γενιά ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν το κορμό μιας δύσκολης αλλά σύγχρονης εποχής. Το μόνο που χρειάζεται να κατανοήσουμε είναι πως η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας. Άλλωστε από πάππου προς πάππου οι άνθρωποι ήταν και είναι διαφορετικοί, αρκεί να βρούμε τη δύναμη να στρέψουμε το βλέμμα μας στους ανθρώπους γύρω μας και τότε αυτές τις διαφορές θα τις δούμε ξεκάθαρα μπροστά μας. Θα δούμε ανθρώπους με διαφορετικό χρώμα ματιών και μαλλιών, ανθρώπους με διαφορετικά χαρακτηριστικά προσώπου και αυτό το διαφορετικό στοιχείο είναι επιλογή της φύσης και του Θεού που μας πλάθει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν.
Με την ίδια λογική υπάρχουν άνθρωποι ανάμεσα μας που περπατούν μόνοι τους και άλλοι που χρησιμοποιούν αμαξίδιο, άλλοι που βλέπουν με τα μάτια και άλλοι με το ένστικτό τους, άλλοι μιλούν και εκφράζουν τα συναισθήματά τους με το στόμα και άλλοι με τα χέρια.
Δε ξέρω αν είναι κρίμα όπως θα έλεγαν οι περισσότεροι σήμερα το να γεννιέται κανείς με μια κινητική αναπηρία ή έχοντας απώλεια όρασης και ακοής, εκείνο που ξέρω είναι πως ο καθένας που γεννιέται σ’ αυτή τη ζωή όπως τον όρισε η φύση και ο Θεός εξυπηρετεί ένα σκοπό, είμαστε πολύ «λίγοι» λοιπόν να κρίνουμε τι είναι κρίμα και τι όχι.
Σ’ αυτό το επίπεδο αντιληπτικής ικανότητας πρέπει να φτάσουμε για την αναπηρία αν θέλουμε να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα και τι προκαταλήψεις μας πάνω σ’ αυτή.
Ζούμε στην Ελλάδα του 2012, η οικονομική κρίση έχει μπει πλέον για τα καλά στις ζωές όλων μας, τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά χρειάζεται να λειτουργήσει η ώριμη νοημοσύνη μας για να μπορέσουμε να βάλουμε ένα τέλος σ’ αυτό τον οικονομικό πόλεμο που έχει κηρυχτεί γύρω μας. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σημαίνουν αδυναμία σκέψης και μας κρατούν καθηλωμένους σε πράγματα και καταστάσεις που δεν μας αρμόζουν. Ας μη ξεχνούμε ότι είμαστε η χώρα που έδωσε τα φώτα του πολιτισμού στο κόσμο, γι’ αυτό και πρέπει να υπερασπίσουμε αυτό τον τίτλο όχι μόνο στα καλλιτεχνικά και αθλητικά δρώμενα που ξεκίνησαν από τη χώρα μας, αλλά και στη συμπεριφορά εντός τη κοινωνίας μας.
Δημοσίευση: Δεκέμβριος 2012
στη τοπική εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας: Με αφορμή τη 3η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου